RTS danas prikazuje prvi deo trodelnog dokumentarnog filma autora Vladana Cerovića.
Reč je o filmu o neolitskoj Vinči, prvoj urbanoj civilizaciji na tlu Evrope. Vinčanska kultura se razvila u periodu od 5.300 do 4.200 godine pre nove ere. Ova kultura nije bila odraz starih kultura Bliskog istoka, već je autoktono kultura sa sopstvenim identitetom.
Posle blistave i još uvek zagonetne kulture Lepenskog vira (9000 godina pre nove ere), na temelju Starčeva (6000 godina pre nove ere), na području od južne Madjarske i Transilvanije na severu do Kosova i Metohije na jugu, od reke Bosne na zapadu do Sofijske doline na istoku, nastaje neverovatno visoka i kompleksna vinčanska kultura. Svojom izvornošću i osobenošću, ona dominira kao kulturno središte cele srednje i jugoistočne Evrope. Krajem 5 milenijuma pre nove ere ova kultura obuhvatala je veću teritoriju od bilo koje neolitske kulture u Evropi. Mnoštvo naselja, kao što su Vinča, Potporanj, Divostin i Selevac premašivali su svojom veličinom, urbanošću i brojem stanovnika mnoge kasnije nastale gradove Mesopotamije, Egeja i Egipta.
Zanati Vinče koji su obuhvatali i prvu obradu metala otvorili su put trgovini sa susednim oblastima i stvaranju najvećeg tržišta jugoistočne Evrope. Vinčanska kultura predstavlja kulturno, religijsko i umetničko središte najstarije urbane evropske civilizacije. Najnovijim istraživanjima utvrdjeno je da se prvi bakar u Evropi i svetu, topio upravo u vreme i na teritoriji koju je obuhvatala vinčanska kultura.
Belo brdo u Vinči predstavljalo je centar te kultrure. Do sada je na tom lokalitetu otkopano tek 400 kvadratnih metara površine, a utvrdjeno je da se taj lokalitet prostirao na 15.000 kvadratnih metara. Nova ispitivanja i otkrića tek predstoje.
O dosadašnjim otkrićima u filmu govore: Miljan Radivojević sa University College London, Institute of archeology, Andrej Starović, kustos Narodnog muzeja u Beogradu i Dragna Janković kustos Muzeja grada Beograda na lokalitetu Vinča „Belo brdo“.
Izvor:Štampano izdalje lista “Politika“ 19.12.2014 rts 2
